Meer actie nodig!

Pancreaskanker - hoog tijd voor veel meer actie !!!

Inleiding

In een recent verleden kwamen regelmatig mensen in het nieuws met het bericht dat ze pancreaskanker hadden: Jean-Luc Dehaene, Wilfried Martens, Steve Jobs ... Pancreaskanker is nochtans geen frequent voorkomende kanker.In 2016 werden in België 891 vrouwen en 888 mannen gediagnosticeerd met pancreaskanker. Het is een kanker die vooral op iets oudere leeftijd voorkomt. De gemiddelde leeftijd waarop de diagnose wordt gesteld is 70jaar. Pancreaskanker is één van de meest agressieve kankers en wordt vaak laattijdig vastgesteld. Op het moment van de diagnose is de kanker dan ook vaak uitgezaaid, waardoor genezing niet meer mogelijk is. Bij slechts 10 tot 20 procent van de patiënten wordt pancreaskanker vastgesteld zonder uitzaaiingen of ingroei in grote bloedvaten. Enkel die patiënten komen in aanmerking voor een operatie, wat vandaag de enige mogelijkheid tot definitieve genezing biedt. Met bijna 1 600 overlijdens per jaar staat pancreaskanker in ons land als vijfde op de rij van dodelijke kankers. Nog meer beangstigend zijn de schattingen die pancreaskanker tegen het jaar 2020 bij de top 2 van deze lijst plaatsen in Europa.

Cijfers

Pancreaskanker is de zevende meest voorkomende kanker in Europa en telt voor 2,8% van alle kankers bij de man en 3,4% van alle kankers bij de vrouw. Volgens het European Cancer Observatory leven er momenteel in Europa 103733 mensen met pancreaskanker. Onderzoek toont aan dat slechts 5,7% van de mensen die met pancreaskanker werd gediagnosticeerd, na vijf jaar nog in leven is. Deze hoge mortaliteit is vooral het gevolg van een gemetastaseerde ziekte op het moment van diagnose. Pancreaskanker is de enige kanker waarvan het aantal overlijdens bij zowel mannen als vrouwen stijgt. Een studie in zes Europese landen gepubliceerd in de Annals of Oncology schat het aantal overlijdens door pancreaskanker op 41.300 mannen en 41.000 vrouwen, wat neerkomt op 8 en 5,6 doden per 100.000 mensen. 

De pancreas

De pancreas is een klier die diep in de buik ligt, achter de maag, tegen het eerste deel van de dunne darm (de twaalfvingerige darm) en de galwegen. Dit orgaan heeft twee belangrijke functies: de pancreas laat sappen (verteringsenzymen) in de darm vloeien om de vetten en suikers zo te helpen verteren. De pancreas produceert ook nog twee hormonen (insuline en glucagon) die het suikergehalte in het bloed onder controle houden.

Oorzaken van pancreaskanker

De precieze oorzaak van pancreaskanker is onbekend. Wel zijn er een aantal factoren die de kans op het ontwikkelen van deze vorm van kanker vergroten. In ongeveer 5% van de gevallen is er een erfelijke factor. De stijging van het aantal gevallen kan ook gedeeltelijk worden verklaard door het verouderen van de populatie en het feit dat ook bij bejaarde mensen een nauwkeurige diagnose wordt gesteld. Afhankelijk van de leeftijd varieert het aantal nieuwe gevallen van pancreaskanker van 0,5 tot 3,6 per 100 000 personen jonger dan 50 jaar, en van 56 tot 89 per 100 000 personen ouder dan 75 jaar. Maar de leeftijd alleen geeft geen volledige verklaring voor de toename van het aantal diagnoses van pancreaskanker. Het is mogelijk dat bepaalde westerse levensgewoonten (roken, overgewicht, alcohol, voeding) een rol spelen bij deze stijging. Mensen die vaak een ontstoken pancreas hebben (chronische pancreatitis), hebben ook een grotere kans op het ontwikkelen van pancreaskanker.

Diagnose

Een probleem is dat pancreaskanker meestal pas laattijdig symptomen veroorzaakt. Bovendien zijn die symptomen niet typisch voor pancreaskanker (pijn in de bovenbuik met vaak uitstraling naar de rug, vermagering, vermoeidheid, geelzucht). Er bestaat ook geen opsporingsonderzoek voor pancreaskanker. Daarom wordt in veel gevallen de diagnose pas laattijdig gesteld zodat een operatie geen zin meer heeft of althans geen genezing geeft. Vaak is de tumor zo groot dat de galwegen en galblaas worden dichtgedrukt. Ook is de tumor vaak zo groot gegroeid dat de twaalfvingerige darm, buikholte, zenuwen, de rug en via het bloed de lever zijn aangetast. De gevolgen van pancreaskanker zijn dichtgedrukte galwegen en galblaas wat geelzucht en een donkere urine tot gevolg heeft. Ook een lichtkleurige ontlasting en jeuk zijn gevolgen van alvleesklierkanker. Met behulp van MRI, CT-scan, echografie, endoscopie en een biopt/punctie van de pancreas wordt de diagnose kanker gesteld.

De gevolgen van pancreaskanker zijn ernstig

Pancreaskanker is doodsoorzaak nummer 4 bij het overlijden door kanker. De meeste mensen met deze ziekte overlijden binnen 1 jaar. De 5-jaarsoverleving is ongeveer 5% (dit betekent dat nog maar 5% van de mensen met pancreaskanker na 5 jaar nog in leven is). De gemiddelde 5-jaarsoverleving van alle kankersoorten samen is ongeveer 47%.

Genezing is enkel mogelijk wanneer de tumor wordt verwijderd

Er is alleen genezing mogelijk wanneer de delen van de pancreas waar de tumor zit geheel verwijderd worden. De enige kans op genezing voor die patiënten is dus een risicovolle pancreasoperatie. Kwaadaardige pancreaskanker vormt de grote meerderheid (+ 90%) van alle pancreastumoren, en bevindt zich vaak in de pancreaskop (+ 75%). De Whipple-operatie (pancreaticoduodenectomie) is de meest uitgevoerde en ook de meest complexe pancreasoperatie. Tijdens die operatie wordt de pancreaskop, samen met de twaalfvingerige darm of duodenum, de galwegen en de galblaas en soms ook een deel van de maag chirurgisch weggenomen. Op het einde van de ingreep worden het resterende deel van de pancreas, de lever met de galwegen en de maag gereconstrueerd.

De behandeling van pancreaskanker is vaak symptoombestrijding

Vaak wordt echter de diagnose pas in een laat stadium gesteld, wanneer de kanker al gemetastaseerd is. Vaak richt de behandeling zich dan op het beperken van de klachten die door de kanker veroorzaakt worden. Dit kan betekenen dat de afvoergang van de galblaas wordt opengehouden. Vaak wordt pijnmedicatie gegeven of een operatie uitgevoerd om de pijn te verminderen. Bestralen en chemotherapie kan het groeien van de tumor remmen.

Tot slot

Preventie en vroege diagnostiek moet aangemoedigd worden via campagnes, congressen en voordrachten, vooral wanneer je weet dat pancreaskanker chirurgisch kan verwijderd worden wanneer dit in een vroeg stadium wordt gevonden. Naast het onderstrepen van de risicofactoren zoals het roken, obesitas en diabetes moet ook het genetisch onderzoek bij deze aandoening gestimuleerd worden. Zo kunnen doelgerichte screeningprogramma's opgezet worden wat zal resulteren in het vroeger diagnosticeren van deze aandoening. Er zijn ook testen nodig die de ziekte in een vroeg stadium kunnen vinden.

Met het Pancreascentrum zullen we meewerken aan een betere preventie, screening en behandeling van pancreaskanker. De rehabilitatie moet nog beter en de overleving moet stijgen. Er moeten richtlijnen komen inzake de palliatieve zorg voor mensen met pancreaskanker. Er moet meer data verzameld worden en deze moet grensoverschrijdend kunnen uitgewisseld worden. Er moet een onderzoeksprogramma komen waarin het translationeel onderzoek van biomarkers ondersteund wordt. Dit zal meer gepersonaliseerde geneeskunde mogelijk maken. Er moeten dus veel meer middelen gepompt worden in het onderzoek naar pancreaskanker.

Deze gezamenlijke inspanningen zijn de enige manier om vooruitgang te boeken in de strijd tegen deze dodelijke ziekte.